Mimar Sinan'dan bir eser: Defterdar Camii

Edirne Tarihçisi Ahmet Badi Efendinin 1885 tarihinde, onarılması için üç bin kuruş yardım ettiği cami, II. Selim döneminde Defterdar olan Mustafa Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır.

Talat Paşa Caddesi üzerinde, Sitti Sultan Camii'nin kuzeybatısındadır. Yapı, genişçe bir avlu içindedir. Kaynaklarda, Defterdar Camii, Defterdar Mustafa Çelebi Camii, Defterdar Kara Mustafa Paşa Camii adlarıyla da anılmaktadır. Evliya Çelebi, harim(cami) kubbesinin görkemli; minaresinin ise, bu kubbeye göre orantılı inşa edildiğini söylemektedir.

Caminin kubbesinin 1752 depreminde göçtüğünü; 1870'li yıllarda, Hacı Ruşen Efendi tarafından yaptırılan onarımda, harimin, ahşap bir çatıyla örtüldüğünü belirtmektedirler. Vakıflar Genel Müdürlüğünün 1953 ve 1962 yıllarında yaptırdığı onarımlarda, kubbe, son cemaat yeri, taçkapı ve pencereler, aslına uygun olarak yenilenmiştir.

Mimarisi

Cami ve son cemaat yerinin çatıları ile minare külahı, kurşun levhalarla kaplıdır. Son cemaat yeri ve minare, düzgün kesme taşlarla inşa edilmiştir.

Harimin kuzey cephesi dışında kalan cephelerinin her birinde, üç sıra halinde düzenlenmiş dokuz pencere görülmektedir. 

Son cemaat yerinin orta birimi bir manastır tonozu; iki yandaki birimleri ise, pandantif geçişli birer kubbeyle örtülüdür. Kare birer kaide üzerine oturan son cemaat yeri sütunlarının, mukarnaslı başlıkları vardır. 

Minare caminin, batı cephesinin kuzey ucunda yer almaktadır. Kürsünün kuzey yüzündeki minare girişi, bir basık kemerle örtülüdür. Kürsü ve pabucu bir silme dizisi; pabuç ile gövdeyi de bir kaval silme birbirinden ayırmaktadır. Şerefe geçişinin hemen altında, içbükey bir silme görülmektedir. Şerefeye geçiş mukarnaslarla sağlanmıştır. Alt sıradaki mukarnaslar sarkıtlardan oluşmaktadır. Mermer şerefe korkulukları şebekelidir. Külahın hemen altında, bir kemerleşme dizisi dikkat çekmektedir. 

Caminin kuzey cephesinin ortasında taçkapı yer almaktadır. Taçkapının iki yanında, iki pencere arasına yerleştirilmiş, yüzeysel nişli birer dış mihrap bulunmaktadır. Mihrap nişleri, sivri kemerlidir. 

Taçkapı tepeliği üzerinde, iki farklı tip ve boyutta palmetlerden oluşan bir fisto dikkat çekmektedir. Taçkapı çerçevesi bir dizi silmeyle bezenmiştir. Basık kemerli giriş aralığı, sivri kemerli bir çökertme içine yerleştirilmiştir. 

Camide, kare planlı gövdeden kubbe yuvarlağına geçiş, sivri kemerli tromplarla sağlanmıştır. Trompların alt hizasında, birer kemerleşme dizisi; kemer ayaklarında ve köşelerde ise, basit mukarnaslar yer almaktadır. Üst sıra pencerelerinin alçıdan içlikleri vardır. Alt sıra pencerelerinin, dışta kesme taşlarla inşa edilmiş olan alınlık kemerleri, içte tuğladandır. Harimin doğu ve batı duvarlarının kuzey ucunda, dikdörtgen profilli birer niş bulunmaktadır.

Süsleme

Yedi kenarlı mihrap nişi, mukamaslı bir kavsarayla örtülüdür. Köşe sütuncelerinin altlık ve başlıkları, kum saati şekillidir. Bunların alt ve üstünde, ikinci birer altlık ve başlık gibi değerlendirilebilecek geçiş unsurları mevcuttur. Kavsara köşeliklerinde, çiçeği andıran birer gülbezek bulunmaktadır. Çerçeve, bir dizi silmeyle oluşturulmuştur. Çerçevenin üst kesiminde, kahverengi, sarı, siyah ve beyaz renkli kalem işi süslemeler görülmektedir. Ortadaki âyet kitabesinin iki yanında, yüksek kaideli birer vazo içine yerleştirilmiş çiçekler görülmektedir. Ahşap minber ve ahşap kadınlar mahfili yenidir. Kadınlar mahfiline, harimin kuzeybatısındaki ahşap merdivenden ulaşılmaktadır.